ჭარბფიქრიანობა (Overthinking) და მისი გავლენა ტვინზე

ზედმეტი ფიქრიანობა ყველას გამოგვიცდია ან გვაქვს გარკვეულ პერიოდებში, თუმცა ზოგისთვის ეს ხდება ქრონიკული ჩვევა, რომელიც ნეგატიურად აისახება მენტალურ კეთილდღეობაზე.ზოგადად ფიქრი, ინტელექტუალიზაცია მნიშვნელოვანია და გვეხმარება გადაწყვეტილების მიღებაში, მეორეს მხრივ კი, ზედმეტი და მუდმივი ფიქრიანობა იწვევს დისტრესს, შფოთვას და ფიზიკურ ჯანმრთელობასაც კი აყენებს ზიანს. ჭარბფიქრიანობის ნეირომეცნიერების პერსპექტივიდან დანახვა დაგეხმარებათ მის მართვასა და საზიანო ეფექტების შემცირებაში.

ნეირომეცნიერება ჭარბფიქრიანობის მიღმა

ჭარბი ფიქრები ზედმეტად ააქტივებს პრეფრონტალურ ქერქს, ტვინის რეგიონი რომელიც პასუხისმგებელია გადაწყვეტილების მიღებაზე, პრობლემის გადაჭრაზე,

თვით-რეფლექსიაზე. როდესაც ტვინი ,,გაჭედილია“ ამ განმეორებით ფიქრიანობაში, ზედმეტად აქტივირდება ამიგდალა, ემოციური პროცესირების ცენტრი, რომელიც თავის მხრივ ააქტივებს სტრესის საპასუხი რეაქციებს. კვლევები გვიჩვენებს, რომ ქრონიკული ზედმეტი ფიქრიანობა იწვევს ნეიროტრანსმიტერთა დისბალანსს, როგორიც არის კორტიზოლი და დოფამინი, რაც თავის მხრივ იწვევს დაღლილობას და კოგნიტური(აზროვნების) შესაძლებლობების შემცირებას.

ჭარბფიქრიანობის ნეგატიური ეფექტები

-         გაზრდილი სტრესი და შფოთვა: სიტუაციების გამუდმებული ანალიზი ქმნის არასაჭირო სტრესს და ზრდის შფოთვის დონეს.

-         გადაწყვეტილების პარალიზი: სხვდასხვა საკითხის, შესაძლებლობის ზედმეტი გაანალიზება ართულებს გადაწყვეტილების მიღებას და იწვევს პროკრასტინაციას.

-         ძილის დარღვევა: გადაჭარბებული ფიქრი, განსაკუთრებით ძილის წინ, არღვევს ძილის პატერნებს და იწვევს უძილობას.

-        შემცირებული პროდუქტიულობა: გონების გადაღლა ჭარბფიქრიანობისგან ამცირებს ფოკუსირების უნარს და ყოველდღიური ამოცანების შესრულება რთულდება.

როგორ შევამციროთ ჭარბფიქრიანობა

გთავაზობთ რამდენიმე სტრატეგიას:

1. აპრაქტიკეთ მიმდინარე მომენტში ყოფნა: ყურადღება მიმართეთ თავზე, გარემოზე, სუნთქვაზე, მიმდინარე გეგმებზე.

2. შეზღუდეთ ინფორმაცია: ზედმეტი ინფორმაცია გონებას ძაბავს, დააწესეთ საზღვრები სოციალურ მედიისა და ახალი ამბების მოხმარებაზე.

3. ჩართეთ ფიზიკური აქტივობები: ვარჯიში ცნობილი ანტისტრესია, ამასთან გაუმჯობესებული სისხლის მიმოქცევა გონების სიცხადესაც უწყობს ხელს.

4. დააკვირდით თქვენს აზროვნებას: შემთხვევით ხშირად ხომ არ ფიქრობთ ნეგატიურზე? მელანქოლიური, პესიმისტური აზრები? ღირს ყურადღება მიაქციოთ მათ და დააკორექტიროთ.

5. გამოყავით დრო ფიქრისთვის: თქვენს ჭარბფიქრიანობას დაუწესეთ ლიმიტი, ანუ გამოყავით კონკრეტული დრო მისთვის და მხოლოდ მაგ პერიოდში ჩაუღრმავდით თავს და აზრებს, შემდეგ კი დაუბრუნდით მიმდინარე მომენტს და საქმეებს.

გისურვებთ მენტალურ სიჯანსაღეს, მკაფიო ხედვას და წინსვლას!